Η ψυχική υγεία στην παιδική ηλικία και την εφηβεία είναι ένα θέμα όλο και πιο σημαντικό στη σύγχρονη κοινωνία μας. Σύμφωνα με δεδομένα της Διεπιστημονικής Ομάδας Εργασίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων, περίπου 1 στα 7 παιδιά αντιμετωπίζει κάποια μορφή ψυχικού προβλήματος. Τα τελευταία χρόνια, οι περιπτώσεις άγχους, κατάθλιψης και διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) έχουν πολλαπλασιαστεί σημαντικά, με αύξηση έως και τρεις ή τέσσερις φορές από το 2019. Επιπλέον, οι αυτοκτονικές συμπεριφορές μεταξύ των νέων έχουν παρουσιάσει μια ανησυχητική αύξηση της τάξης του 59%. Αυτό το τοπίο έχει επιδεινωθεί περαιτέρω από την πανδημία του κορονοϊού, η οποία έχει εντείνει τα ψυχικά προβλήματα στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό. Αυτή η ήδη ευάλωτη δημογραφική ομάδα έχει αντιμετωπίσει επιπλέον προκλήσεις λόγω του κοινωνικοσυναισθηματικού αντίκτυπου της απομόνωσης, της αβεβαιότητας και των αλλαγών στην καθημερινή ζωή, αφήνοντας μακροχρόνιες συνέπειες.
ΟΙ ΠΙΟ ΚΟΙΝΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ
Τα συναισθηματικά προβλήματα επηρεάζουν την ευημερία και την ανάπτυξη των παιδιών. Μεταξύ των κοινών διαταραχών που επηρεάζουν την ψυχική υγεία κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών είναι οι εξής:
Άγχος
Όταν οι μαθητές βιώνουν άγχος, μπορεί να έχουν δυσκολία συγκέντρωσης στην τάξη και συμμετοχής σε κοινωνικές δραστηριότητες. Η συνεχής ανησυχία και τα σωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος μπορεί να επηρεάσουν την απόδοσή τους στις εξετάσεις και την αλληλεπίδρασή τους με τους συνομηλίκους.
Κατάθλιψη
Προκαλεί έλλειψη ενέργειας και ενδιαφέροντος για σχολικές δραστηριότητες. Στην παιδική ηλικία και την εφηβεία, τα άτομα που παλεύουν με την κατάθλιψη μπορεί να την νιώθουν σε υπερβολικό βαθμό, γεγονός που καθιστά δύσκολη την κάλυψη των ακαδημαϊκών τους υποχρεώσεων και την αλληλεπίδρασή τους με τους συνομηλίκους.
Δυσκολίες προσοχής
Πολλοί μαθητές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διατήρηση της προσοχής στην τάξη και στην απλή εκτέλεση οδηγιών. Αυτό επηρεάζει την ακαδημαϊκή τους απόδοση και τις σχέσεις τους με άλλους μαθητές.
Διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ)
Τα παιδιά με ΔΑΦ μπορεί να έχουν δυσκολία στην κοινωνικοποίηση, την επικοινωνία και την προσαρμογή στις αλλαγές στο σχολείο. Απαιτούν επιπλέον υποστήριξη και προσαρμογές για να αντεπεξέλθουν στη μάθησή τους σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα.
Διαταραχές της διάθεσης
Ορισμένοι μαθητές μπορεί να βιώνουν ακραίες εναλλαγές της διάθεσης, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά και την απόδοσή τους στο σχολείο και καθιστώντας δύσκολη τη συγκέντρωση και τη συμμετοχή στις σχολικές δραστηριότητες.
Διατροφικές διαταραχές
Η ανορεξία, η βουλιμία και η υπερφαγία, μεταξύ άλλων, μπορεί να επηρεάσουν την ενέργεια και τη συγκέντρωση των μαθητών, οδηγώντας σε συχνές απουσίες λόγω των σχετικών προβλημάτων υγείας.
Τραύμα
Οι μαθητές που έχουν βιώσει τραύμα μπορεί να αναπτύξουν διαταραχές μετατραυματικού στρες, οι οποίες επηρεάζουν τη συμμετοχή τους στις σχολικές δραστηριότητες και την ακαδημαϊκή τους απόδοση.
Ακαδημαϊκή πίεση
Οι υψηλές ακαδημαϊκές προσδοκίες για επιτυχία και η πίεση από τους ενήλικες στα παιδιά μπορεί να συμβάλλουν στο άγχος και το στρες των μαθητών, καθιστώντας δύσκολη την παρακολούθηση των μαθημάτων και την ακαδημαϊκή τους απόδοση.
Οικογενειακά προβλήματα
Προβλήματα στο οικογενειακό περιβάλλον, όπως κακοδιαχείριση διαζυγίων, οικογενειακή βία ή έλλειψη υποστήριξης, μπορεί να επηρεάσουν την ακαδημαϊκή απόδοση των μαθητών και να προσθέσουν νέες δυσκολίες σε αυτές που ήδη αντιμετωπίζουν.
Διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying)
Η διαδικτυακή παρενόχληση και άλλες μορφές cyberbullying μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των μαθητών, επηρεάζοντας την ικανότητά τους να μαθαίνουν και τη συνολική συναισθηματική τους ευημερία.
ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Ο αντίκτυπος της χρήσης του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών μελετών και συζητήσεων τα τελευταία χρόνια. Παρόλο που τα αποτελέσματα δεν είναι οριστικά, υπάρχει συναίνεση ότι η επίδραση αυτών των τεχνολογιών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς χρησιμοποιούνται. Σύμφωνα με τον Αδόλφο Χάρνε, ψυχολόγο ειδικό στον τομέα, οι τεχνολογίες αυτές καθαυτές δεν είναι ούτε καλές ούτε κακές. Η επιρροή τους καθορίζεται από τον τρόπο που χρησιμοποιούνται. Από την άλλη πλευρά, η Αλίσια Άλβαρεθ, διδάκτωρ Ψυχολογίας, επισημαίνει ότι τα κοινωνικά δίκτυα και τα κινητά τηλέφωνα μπορεί να είναι επιβλαβή όταν προκαλούν εθισμό και όταν η αυτοεκτίμηση των εφήβων εξαρτάται υπερβολικά από αυτά. Ωστόσο, τονίζει ότι είναι φυσικό για τους εφήβους να αναζητούν εξωτερική ενίσχυση και αποδοχή, και ότι τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να ενισχύσουν αυτή την ανάγκη. Και οι δύο ειδικοί συμφωνούν ότι είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη ο τρόπος χρήσης της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, κατά την πανδημία, το διαδίκτυο επέτρεψε στους εφήβους να παραμείνουν συνδεδεμένοι, κάτι που πολλοί θεωρούν ευεργετικό για την συναισθηματική τους ευεξία. Ωστόσο, μένει να δούμε ποια θα είναι τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αυτών των τεχνολογιών στην ψυχική υγεία αυτού του πληθυσμού.
ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ: ΕΝΑ ΘΕΜΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
Η φροντίδα της ψυχικής υγείας στην παιδική ηλικία και την εφηβεία σε εκπαιδευτικά και περιβάλλοντα φροντίδας περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος που προάγει την συναισθηματική ανάπτυξη, τις κοινωνικές δεξιότητες και την έγκαιρη ανίχνευση ψυχικών προβλημάτων. Η σχολική ψυχική υγεία περιλαμβάνει την κάλυψη των αναγκών των μικρών παιδιών έως την παροχή συναισθηματικής υποστήριξης στους μεγαλύτερους μαθητές. Είναι ζωτικής σημασίας να υιοθετηθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που να περιλαμβάνει μαθητές, οικογένειες, σχολικό προσωπικό, φροντιστές και επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η παροχή των απαραίτητων εργαλείων για τη διαχείριση του άγχους, των συναισθημάτων και των σχέσεων με υγιή τρόπο είναι απαραίτητη. Επιπλέον, η ενεργή συμμετοχή των οικογενειών και η υποστήριξη των σχολικών πρωτοβουλιών είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της ψυχικής ευημερίας των παιδιών και των εφήβων.